Sadece işin doğrudan tehlikesiyle karşı karşıya kalan çalışanlar avantajlı kaldı. Meslek kodu bildirimlerinin önemi önceki dönemlere kıyasla katlandı. SGK’nın yayımladığı detaylı meslek tablosu, hak kayıplarını önlemek için dikkatle incelenmeli.
SGK, Mayıs 2025 itibarıyla yıpranma payı uygulamasını revize etti. Sadece doğrudan riskli görevleri fiilen yerine getiren çalışanlar FHSZ hakkını korudu. Daha önce madenciliğe destek veren personel de listeye dahilken bu ayrıcalık sona erdi. 98 sayfalık meslek kodu listesiyle risk kriterleri netleştirildi. Yanlış kod girişleri sistem tarafından anında reddedilecek.
Yıpranma Payı Uygulamasının Amacı
FHSZ, tehlikeli ve yıpratıcı mesleklerde çalışanları korumayı hedefliyor. İşin risk derecesine göre her 360 güne karşılık ek prim günü tanıyor. Yüksek riskli yer altı işlerinde bu ek süre 180 güne kadar çıkabiliyor. Toplam ek süre en fazla üç yıl erken emeklilik sağlıyor. Bu haktan yararlanmak için en az 3600 gün prim ödenmiş olması gerekiyor.
Hak Kaybı Yaşayan Meslekler
Çaycı, aşçı, bekçi gibi destek personeli kapsam dışına alındı. Belediye başkanı ve bar çalışanı unvanları listeden çıkarıldı. Balık toptancısı, muhasebeci ile uluslararası ticaret uzmanı da FHSZ’den faydalanamayacak. Spor kulübü yöneticileri ve danışmanlar da kapsam dışında kaldı. Sekreter ve hizmetli gibi görevler de listede yer almadı.
Riskli Görevde Kalanlar
Yer altı madenciliği işçileri FHSZ kapsamını korudu. Demir-çelik sanayi işçileri de yıpranma payı almaya devam edecek. Asit ve cıva üretim tesislerindeki personel listede kaldı. Sağlık personeli—doktor, hemşire, ebe—avantajlı gruba dahil edildi. Emniyet ve güvenlik güçleri de risk değerlendirmesi sonucu korunmaya devam edecek.
Bildirim ve İtiraz Süreci
SGK, meslek kodu bildirimlerine ilişkin yeni bir otomatik denetim sistemi devreye aldı. Uyuşmayan kodlarla yapılan bildirimler reddedilecek. İşveren yanlış kod kullandığında çalışan yıpranma hakkını kaybedecek. Hatalı bildirimlerde işverenler SGK’ya başvurarak kod düzeltmesi talebinde bulunabilecek. İnceleme sonrası haklı bulunulan başvurularda FHSZ hakkı geri iade edilecek.
