Sosyal Güvenlik Kurumu'nun sosyal yardım uygulamaları arasında yer alan evlenme ödeneği, belirli koşulları taşıyan vatandaşlara yönelik önemli bir finansal destektir. Bu ödenek, özellikle vefat eden sigortalıların geride kalan ve evlilik kararı alan dul eşleri ile yetim kız çocuklarını hedeflemektedir. Uygulamanın temel amacı, evlilik nedeniyle mevcut dul veya yetim aylıkları kesilecek olan kişilerin yaşayabileceği gelir kaybını telafi etmek ve yeni bir hayata başlarken onlara ekonomik bir nefes aldırmaktır. Bu yardım, sosyal devlet anlayışının bir gereği olarak, vatandaşların mutlu günlerinde yanlarında olmayı hedefler. Ödeme, hak sahiplerine yalnızca bir defaya mahsus olmak üzere gerçekleştirilir.
Kimler Bu Destekten Faydalanabilir?
Evlenme ödeneği alabilmek için belirli şartların sağlanması gerekmektedir. Bu destekten yararlanabilecek kişiler, SGK mevzuatında açıkça tanımlanmıştır. Vefat eden sigortalı eşinden dolayı SGK'dan dul aylığı almakta olan ve yeniden evlenen kadınlar bu ödeneğe başvurabilir. Aynı şekilde, vefat eden sigortalı anne veya babası üzerinden yetim aylığı alan ve evlenen kız çocukları da bu haktan faydalanabilir. Önemli bir nokta, ödeneğin sadece evlilik nedeniyle aylığı kesilecek olan bu iki grup hak sahibi için geçerli olmasıdır. Başka bir deyişle, vefat eden sigortalının erkek çocukları, anne-babası veya diğer yakınları bu özel ödenek kapsamında değerlendirilmez. Hak sahibi olabilmek için evlilik anında dul veya yetim aylığı alıyor olmak temel koşuldur.
Ödeneğin Miktarı Neye Göre Belirleniyor?
SGK tarafından sağlanan evlenme ödeneğinin tutarı sabit olmayıp, bazı faktörlere bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Bu faktörlerin başında, vefat eden sigortalının ölüm tarihi gelmektedir. Sosyal güvenlik sisteminde önemli bir dönüm noktası olan 1 Ekim 2008 tarihi, ödeme miktarını belirleyen ana unsurdur. Eğer sigortalı bu tarihten sonra vefat etmişse, evlenen hak sahibine (dul eş veya yetim kız çocuğu) almakta olduğu son aylığın 24 aylık tutarı, yani iki yıllık toplamı kadar ödeme yapılır. Ancak sigortalı 1 Ekim 2008'den önce vefat etmişse ve Emekli Sandığı (4/C) kapsamında bir memur ise, bu durumda hak sahibine bağlanan aylığın 12 aylık tutarı, yani bir yıllık toplamı kadar evlenme ödeneği verilir. Bu hesaplama farkı, sosyal güvenlik mevzuatındaki değişikliklerden kaynaklanmaktadır.
Başvuru İşlemleri Nasıl Yapılır?
Evlenme ödeneği almak isteyenlerin SGK'ya resmi bir başvuru yapması zorunludur. Başvuru yapılacak birim, vefat eden sigortalının bağlı olduğu sigorta koluna göre değişir. SSK (4/A) veya Bağ-Kur (4/B) sigortalısının hak sahipleri, başvurularını sigortalının dosyasının bulunduğu ildeki Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü'ne veya ilgili Sosyal Güvenlik Merkezi'ne yapmalıdır. Emekli Sandığı (4/C) sigortalısının hak sahipleri için ise başvuru adresi farklıdır; bu kişiler başvurularını doğrudan Ankara'da bulunan SGK Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Emeklilik Daire Başkanlığı'na iletmelidir. Başvuru için SGK'dan temin edilen talep dilekçesinin doldurulması ve imzalanması gerekir. Dilekçeye ek olarak, resmi evlilik cüzdanının ibrazı istenir. Eğer evlilik bilgisi nüfus kayıtlarında henüz yer almıyorsa, evlilik cüzdanının bir fotokopisi veya nüfus müdürlüğünden alınacak onaylı bir örneğinin de eklenmesi gerekmektedir.
Dikkat Edilmesi Gerekenler ve Özel Durumlar
Evlenme ödeneği ile ilgili bilinmesi gereken bazı önemli detaylar bulunmaktadır. Bu ödenek, her hak sahibi için sadece bir kez ödenir. Evlilik gerçekleştikten sonra, ödeneği alan kişinin durumu yakından takip edilir. Eğer kişi, evlenme ödeneği aldığı tarihten itibaren iki yıl dolmadan boşanırsa, boşandığı tarihten itibaren iki yıllık süre tamamlanana kadar tekrar dul veya yetim aylığı alamaz. Bu kural, ödeneğin amacına uygun kullanılmasını sağlamak içindir. Ayrıca, evlenme ödeneği talebinde bulunmak için bir zaman aşımı süresi vardır. Genel uygulama, evlilik tarihinden itibaren 5 yıl içinde başvurunun yapılması yönündedir. Bu süre geçirildiği takdirde hak kaybı yaşanması söz konusu olabilir. Bu nedenle, evlenen hak sahiplerinin zamanında başvuru yapmaları önem taşımaktadır.
