Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2024 yılı Hanehalkı Tüketim Harcaması (Bölgesel) verilerine göre, Türkiye genelinde hanehalkı tüketim harcamalarının yüzde 24,9’u İstanbul bölgesinde gerçekleşti. Bitlis’in de içinde bulunduğu TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgesi ise yalnızca yüzde 1,1 pay aldı. Bu oran, Türkiye ortalamasının oldukça altında kalırken, bölgeyi Zonguldak, Karabük, Bartın (TR81) ve Erzurum, Erzincan, Bayburt (TRA1) bölgeleri izledi.
Uzmanlara göre bu durum, bölgesel gelir farklarının harcama davranışlarına doğrudan yansıdığını gösteriyor. Bitlis ve çevresinde gelir düzeyinin düşük olması, tüketim alışkanlıklarını kısıtlıyor ve toplam harcama hacmini daraltıyor.
Konut ve kira harcamalarına en düşük pay TRB2 bölgesinden
Verilere göre, Türkiye genelinde hanehalkı tüketim harcamalarının önemli kısmını konut ve kira giderleri oluşturdu. Ancak TRB2 bölgesi bu alanda da en düşük oranla öne çıktı.
Bölgelerin kendi tüketim harcamaları içindeki dağılıma bakıldığında, İzmir (TR31) yüzde 27,8 ile konut ve kira harcamalarına en yüksek payı ayırırken, Bitlis’in de yer aldığı TRB2 bölgesi yalnızca yüzde 16,8 oranında pay ayırdı.
Bu tablo, Bitlis ve çevresinde kira bedellerinin görece düşük olduğunu, ancak aynı zamanda konut yatırımlarının sınırlı kaldığını ortaya koyuyor. Uzmanlar, düşük gelir düzeyinin ve konut piyasasındaki daralmanın bu farkta etkili olduğunu belirtiyor.
Gıda ve zorunlu ihtiyaçlar ön planda
TRB2 bölgesinde yaşayan hanelerin harcamalarında gıda ve temel ihtiyaç kalemleri ilk sıralarda yer aldı. TÜİK verileri, gelir düzeyi düşük bölgelerde zorunlu harcamaların payının daha yüksek olduğunu gösteriyor.
Bitlis ve çevresinde hanehalkları gelirlerinin önemli kısmını gıda, enerji ve ulaşım giderlerine ayırırken, eğitim, eğlence ve kültür harcamaları gibi isteğe bağlı kalemler daha sınırlı kaldı.
Bu durum, bölgedeki tüketim alışkanlıklarının daha çok geçim odaklı olduğunu, tasarruf veya yatırım eğilimlerinin düşük seviyede seyrettiğini ortaya koyuyor.
Bölgesel dengesizlik dikkat çekiyor
TÜİK verileri, Türkiye genelinde tüketim harcamaları açısından batı ve doğu bölgeleri arasındaki farkın sürdüğünü gösteriyor. İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyükşehirler toplam tüketimin büyük kısmını oluştururken, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri harcama payında son sıralarda yer alıyor.
Bitlis özelinde değerlendirildiğinde, uzmanlar bölgesel kalkınmanın hızlandırılması için istihdam olanaklarının artırılması, gelir dağılımının iyileştirilmesi ve yatırım çeşitliliğinin sağlanması gerektiğine dikkat çekiyor.
Bu adımların atılması, hem yerel ekonomiyi canlandıracak hem de tüketim dengesizliğini azaltarak ülke genelinde daha adil bir ekonomik yapı oluşturacak.